E-Ticaretin Vazgeçilmezi İadeler: Üretimden Daha Pahalıya Mal Oluyor
Günümüz e-ticaret dünyasında, tüketicilere sunulan ‘tek tıkla iade’ kolaylığı, beraberinde beklenmedik maliyetleri ve çevresel sorunları getiriyor. Tüketiciler için büyük bir konfor sağlayan bu süreç, aslında hem işletmeler hem de gezegenimiz için devasa bir lojistik operasyon yükü oluşturuyor. Yaşar Üniversitesi Lojistik Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Melisa Özbiltekin Pala, hızla büyüyen iade ekonomisinin hem finansal hem de ekolojik boyutlarını mercek altına aldı.
Üretim Maliyetini Aşabilen İade Süreçleri
Dr. Pala’nın vurguladığı çarpıcı bir gerçek var: Bazı durumlarda, bir giyim ürününün iade süreci, o ürünün tek birim üretim maliyetinden daha yüksek bir operasyonel gider anlamına gelebiliyor. Bu durum, işletmeleri zorlu kararlar almaya itiyor. Dr. Pala, “Birçok durumda bir kazağın iade süreci, tek birim üretim maliyetinden daha yüksek bir operasyonel yük meydana getiriyor. Bunun sonucunda bazı işletmeler, iade edilmiş ürünleri yeniden satışa hazırlamak yerine imha etmeyi tercih edebiliyor” açıklamasında bulundu.
Tersine Lojistiğin Karmaşık Dünyası
Online alışverişin hayatımızın merkezine yerleşmesiyle birlikte, iade süreçleri artık lojistik sektörünün en kritik sınavlarından biri haline geldi. Özellikle giyim sektöründeki yüksek iade oranları, ‘tersine lojistik’ kavramını ön plana çıkarıyor. Yaşar Üniversitesi’nden Dr. Melisa Özbiltekin Pala, basit görünen bir iade işleminin, ürünün üretim maliyetini aşan operasyonel bir yüke ve önemli bir karbon ayak izine yol açabildiğini belirtti. Bu karmaşık süreçlerin etkin bir şekilde yönetilmesi büyük önem taşıyor.
Tek Bir İadenin Uzun Yolculuğu
Bir ürünün müşteriden geri alınarak depoya ulaşması, basit bir işlem değil. Dr. Pala’ya göre bu süreç; toplama, taşıma, detaylı kalite kontrol, yeniden paketleme ve stoklama gibi pek çok katmanı içeriyor. Bu çok adımlı süreç, maliyetleri artırıyor. “Örneğin bir kazağın üretim aşaması genellikle ölçek ekonomileri sayesinde daha düşük maliyetliyken; iade edilen bir ürün için yürütülen adımlar tekil bazda çok daha maliyetli,” diyen Dr. Pala, bu durumun işletmeleri zorladığını ekledi.
Görünmeyen Karbon Yükü ve Tüketici Alışkanlıkları
Tüketicilerin en sık karşılaştığı iade nedenlerinden biri olan ‘beden uyuşmazlığı’, kontrolsüz bir şekilde yönetildiğinde ciddi çevresel kirliliğe yol açıyor. Dr. Pala, tüketicinin “uymazsa geri gönderirim” rahatlığının arkasındaki görünmeyen karbon ayak izine dikkat çekiyor. Bir ürünün kargo ile defalarca taşınması, ayrıştırılması, kontrol edilmesi ve yeniden paketlenmesi, özellikle moda perakendesinde ürün başına düşen karbon salımını ilk sevkiyattaki emisyonu aşabilecek seviyelere çıkarabiliyor. Bu da sektörde önemli bir ekolojik yük oluşturuyor. Tüketicinin sıradan gördüğü bu karar, arka planda ciddi bir çevresel maliyet yaratıyor ve iade ekonomisinin sürdürülebilirlik açısından yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılıyor.
Çözüm: Stratejik İyileştirme ve Sürdürülebilirlik
Dr. Pala, bu sorunların üstesinden gelmenin yolunun stratejik iyileştirmelerden geçtiğini vurguluyor. Etkin bir tersine lojistik yönetimi ile taşıma planlamasının optimize edilmesi, enerji verimliliğinin artırılması ve geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi sayesinde riskler minimize edilebilir. Doğru yönetilen tersine lojistik süreçleri, hem operasyonel verimliliği artırıyor hem de işletmelerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasına katkı sağlıyor. Bu kapsamda, iade ekonomisinin daha sürdürülebilir modellere evrilmesi kaçınılmaz görünüyor.
