‘Al Fadimem’ Türküsünün Kökenine İnildi: Hüzünlü Bir Sevdanın İzinde
Afyonkarahisar’ın İscehisar ilçesine bağlı Cevizli köyü ile Bayat ilçesine bağlı Sağırlı köyü arasında yeşermiş, yıllardır dilden dile dolaşan ve derin bir hüzün barındıran ‘Al Fadimem’ türküsünün gerçek hikayesi, titiz bir çalışmayla aydınlatıldı. TÜBİTAK’ın lise öğrencilerine yönelik düzenlediği 2204-A Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında, İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir, tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında dikkat çekici bir projeye imza attı.
‘Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği’ adını taşıyan bu proje, efsaneleşen türkünün kökenine inerek, ilk sözlerini ve doğrulanmış hikayesini birinci elden kaynaklarla gün yüzüne çıkardı. Bu çalışma, halk kültürünün canlı tanıkları olan türkülerin zamanla nasıl bir değişim geçirdiğini ve anlam katmanlarını gözler önüne seriyor.
Efe Kadir ve Fadime’nin Zorlu Aşkı Türküye Dönüştü
Araştırmanın merkezinde, türkünün kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir’in yaşam öyküsü yer alıyor. Proje kapsamında, dönemin tanıkları olan akrabalar ve köylülerle yapılan derinlemesine mülakatlar, sevdanın acı dolu gerçekliğini ortaya koydu. Buna göre, yetim ve yoksul Efe Kadir, sevdiği Fadime ile evlenebilmek için onu kaçırmaya karar verir. Fadime de bu aşka gönüllü olarak Efe Kadir ile birlikte kaçar.
Ancak o dönemin koşulları ve yasal düzenlemeleri, bu sevdanın önünde büyük bir engel oluşturur. Fadime’nin yaşı, resmi kayıtlarda genç gösterilse de, ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklanır ve hapse atılır. Bu ayrılık acısı, Efe Kadir’in hapishane duvarları ardında söylediği türkülere yansır. İşte ‘Al Fadimem’ türküsü de, bu derin özlemin ve ayrılığın bir ifadesi olarak hafızalara kazınır.
40 Yıllık Ses Kaydı, Türkünün Kayıp Kıtasını Gün Yüzüne Çıkardı
Projenin en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden yapılmış 40 yıllık bir ses kaydının ortaya çıkması oldu. 1985 yılında, Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine kaydedilen bu nadide kaset, türkünün dört kıtasını Efe Kadir’in kendi yorumuyla dinleme imkanı sundu. Ali Kalkan, Veli Kilci ve aile bireylerinin özenle sakladığı bu kayıt, ‘Al Fadimem’ türküsünün bilinen sözlerinin ötesine geçerek, daha önce hiç duyulmamış kıtaları da gün ışığına çıkardı.
Bu saha çalışması ve tarihi ses kaydı sayesinde, türkünün nesilden nesile aktarılırken geçirdiği söz ve anlam değişimleri somut delillerle kanıtlanmış oldu. Bu araştırma, teknolojizone.com.tr olarak halk kültürümüzün bu değerli mirasının doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlıyor.
